Dziurawiec - zastosowanie lecznicze

Dziurawiec zwyczajny
fot. LianeM/Shutterstock

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) jest rośliną powszechnie rosnącą na terenie Polski i Europy. Krótki spacer po lesie, czy nawet obserwacja przydrożnych rowów pozwala na znalezienie charakterystycznej, dochodzącej do wysokości jednego metra, rośliny z żółtymi kwiatami i „dziurkami” w liściach, będącymi w rzeczywistości zbiorniczkami olejków eterycznych. Od dawna był tradycyjnie stosowany w medycynie ludowej. Obecnie preparaty z dziurawca nie tracą na popularności i stosowane są w postaci leków OTC (bez recepty) lub suplementów diety przeciwko wszelakim schorzeniom.

Dziurawiec zawiera w swoim składzie szereg substancji czynnych, takich jak:

  • hyperozyd,
  • rutyna,
  • hyperycyna,
  • garbniki,
  • olejek eteryczny,
  • polifenole.

Roślina wykazuje wszechstronne działanie lecznicze: rozkurczające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i naczyń krwionośnych (odpowiadają za to głównie flawonoidy). Olejek eteryczny powoduje działanie moczopędne. Duże ilości garbników i flawonoidów działają na drobne naczynia krwionośne, uszczelniając je. Stwierdzono również właściwości przeciwbakteryjne, zarówno po podaniu doustnym, jak i zewnętrznie na skórę. Obecnie najpopularniejszym wskazaniem do stosowania preparatów dziurawca jest stan umiarkowanej depresji i spadku nastroju. Za działanie przeciwdepresyjne odpowiada głównie hyperycyna, choć najnowsze badania sugerują, że flawonoidy również wykazują podobny profil działania. Mechanizm działania przeciwdepresyjnego pochodnych dziurawca nie został do końca wyjaśniony. Do tej pory dowiedziono, że substancje zawarte w dziurawcu mają hamujący wpływ na rozpad „hormonu szczęścia”, czyli serotoniny oraz szeregu innych neuroprzekaźników, których zaburzenie równowagi w mózgu może być przyczyną depresji.

Właściwości lecznicze dziurawca w dużej mierze zależą od sposobu przetworzenia rośliny. Wyciągi wodne, czyli po prostu herbatki czy napary, nie zawierające hyperycyny stosowane są w zaburzeniach żołądkowo – jelitowych. Wyciągi olejowe znajdują zastosowanie w różnego rodzaju dermatozach i zmianach skórnych. Natomiast ekstrakty z dziurawca i wyciągi alkoholowe zawierające hyperycynę wykorzystywane są w działaniu przeciwdepresyjnym.

Jak każdy kij ma dwa końce, tak i leki, oprócz właściwości leczniczych, mają swoje ujemne strony. Działania toksyczne preparatów dziurawca stosowanego w monoterapii są dość rzadko spotykane. Stwierdzono występowanie łagodnych zaburzeń żołądkowo-jelitowych, nudności, niepokoju, zmęczenia, bólów głowy i reakcji alergicznych. W przypadku stosowania preparatów alkoholowych lub ekstraktów zawierających hyperycynę, może dochodzić do reakcji fototoksycznej, ponieważ jest to związek absorbujący promienie nadfioletowe. Oznacza to, że po zbyt długiej ekspozycji na światło, może wystąpić zaczerwienienie skóry, pęcherze, wewnętrzne krwawienia i ogólne osłabienie. Dlatego należy pamiętać, że przy stosowaniu jakichkolwiek preparatów z dziurawca należy unikać słońca.

Stosując dziurawiec należy uważać też na interakcję, jakie może dawać z innymi lekami. Zawsze należy poinformować lekarza lub farmaceutę jeśli stosujemy jednocześnie antykoncepcję hormonalną, leki przeciwpadaczkowe, przeciwmigrenowe, przeciwarytmiczne i antykoagulacyjne. Leki z dziurawca mogą obniżać ich skuteczność terapeutyczną lub nawet doprowadzić do wzmocnienia działania i jednocześnie skutków ubocznych.

Tagi: dziurawiec