W momencie kiedy zostaniemy poinformowani, iż pracodawca chce nas zatrudnić, kolejnym etapem będzie podpisanie umowy o pracę, bez której pracownik nie może wykonywać pracy na rzecz tego pracodawcy. Oczywiście umowa o pracę jest jednym ze sposobów nawiązania stosunku pracy. Formułując jej treść pracodawca i pracownik często popełniają błędy.
Umowa o pracę to po prostu dwustronna czynność prawna, w wyniku której następuje jej zawarcie. Pracownik tym samym jest zobowiązany do wykonywania pracy danego rodzaju, na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez tego pracodawcę. Pracodawca zatrudniający ma obowiązek wypłacić wynagrodzenia pracownikowi za wykonaną pracę.
Zgodnie z art. 29 Kodeksu Pracy, umowa o pracę powinna być zawarta w formie pisemnej, lecz nie jest nieważna umowa zawarta w formie ustnej. W takim przypadku w momencie niezachowania formy pisemnej umowy o pracę, pracodawca musi potwierdzić pracownikowi pisemnie rodzaj umowy i jej warunki do 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania obowiązków. Jeśli pracodawca nie dopełni w/w obowiązku, grozi mu kara grzywny. Umowę muszą podpisać obie strony! Należy pamiętać, iż prawidłowo sporządzona umowa powinna zawierać następujące elementy:
- datę zawarcia umowy,
- określenie rodzaju umowy,
- określenie stron umowy,
- określenie rodzaju wykonywania pracy,
- określenie czasu pracy,
- określenie wysokości i składników wynagrodzenia,
- określenie miejsca wykonywania pracy,
Nieważność umowy o pracę powoduje jedynie brak określenia stron umowy oraz rodzaju pracy. Natomiast w przypadku umów zawieranych na czas określony nieważność powoduje brak określenia terminu, na jaki została umowa zawarta.
Obecnie w umowie może pojawić się także klauzula dotycząca zachowania tajemnicy zawodowej oraz zakazu konkurencji. Ważne jest, aby w treści takiej klauzuli został określony zakres tajemnicy objętej ochroną, a także określenie sytuacji, w których uważane będzie dane zachowanie za naruszenie tajemnicy zawodowej. Oprócz tego w umowie o pracę powinno być jednoznacznie określone na jaki okres czasu umowa została zawarta. I tak wyróżniamy umowę zawartą na:
- czas nieokreślony - umowa zawarta na czas nieokreślony jak sama nazwa mówi nie zawiera w swej treści terminu wygaśnięcia umowy. Musi zostać zawarta pisemnie w 2 jednobrzmiących egzemplarzach. Ten rodzaj umowy jest najbardziej korzystny dla pracownika.
- na czas określony - w treści tego rodzaju umowy podana jest konkretna data jej wygaśnięcia. Nie ma ustalonego konkretnie okresu na jaki ma być zawarta, nawet może to być 10 lat, ponieważ ustawodawca nie reguluje tego zagadnienia. Pracodawca może zawrzeć z pracownikiem tylko dwukrotnie umowę na czas określony, następna musi być umową na czas nieokreślony. Umowa na czas określony ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta. Okres wypowiedzenia umowy na czas określony w przypadku wprowadzenia klauzuli przewidującej taką możliwość wynosi 2 tygodnie.
- na okres próbny - okres zawarcia umowy wynosi od 2 tygodni do 3 miesięcy i nie może przekroczyć tego okresu czasu. Umowa na okres próbny może być zawarta z danym pracodawcą tylko raz i wygasa w momencie upływu terminu na który została zawarta. Jeżeli pracodawca zawrze więcej niż jedną taką umowę z tym samym pracownikiem, to drugą umowę uważa się za umowę zawartą na czas określony. Ten rodzaj zawarcia stosunku pracy może poprzedzać każdą umowę o pracę. Zadaniem tego rodzaju umowy jest weryfikacja zdolności pracownika na danym stanowisku pracy. W momencie gdy pracodawca jest zadowolony z pracownika, po umowie próbnej najczęściej zawiera umowę na czas określony lub nieokreślony. Umowy na okres próbny nie można zawierać z osobami niepełnoletnimi. Ponadto umowa na okres próbny, której termin upływa po powołaniu pracownika do czynnej służby wojskowej, uważa się za umowę na czas nie określony oraz ulega ona przedłużeniu do dnia porodu, jeśli koniec okresu próbnego przypada po upływie 3 miesiąca ciąży. Pracodawca nie może zatrudnić ponownie pracownika na podstawie umowy na okres próbny, który wcześniej pracował w danej firmie i po okresie przerwy ponownie podjął w niej pracę.
- na czas wykonania określonej pracy - jak sama nazwa wskazuje, ten rodzaj umowy zawierany jest z pracownikiem na czas trwania konkretnej pracy. Tym samym w umowie nie ma podanej daty jej wygaśnięcia. Wygaśnięcie umowy następuje w momencie wykonania pracy w niej określonej. Oczywiście osobom zatrudnionym na czas wykonywania określonej pracy przysługują takie same uprawnienia jak pozostałym pracownikom.
- na zastępstwo - zawierana jest z daną osobą w celu zastąpienia innego pracownika, który w danej momencie jest nieobecny z przyczyn usprawiedliwionych, np. urlop wychowawczy, choroba przewlekła itp. W umowie o zastępstwo określony jest dzień rozpoczęcia pracy, lecz nie ma podanej daty jej wygaśnięcia. W momencie powrotu do firmy pracownika zastępowanego następuje rozwiązanie umowy w dniu jego powrotu. Oprócz tego jeśli pracodawca nie jest zadowolony z pracownika, może wcześniej rozwiązać umowę z upływem 3 dni roboczych. Pracodawca normalnie opłaca składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.