Jeżyny i maliny – właściwości zdrowotne

Jeżyny i maliny – właściwości zdrowotne
fot. isak55/Shutterstock

W skład owoców jeżyny wchodzą cukry, kwasy organiczne, witaminy z grupy B, witamina C, prowitamina A, garbniki, a także związki mineralne potasu, wapnia i magnezu.  Owoce jeżyny mają korzystny wpływ na pracę przewodu pokarmowego, jak również układu nerwowego, ponieważ wykazują właściwości uspokajające. Z dojrzałych jeżyn można wyciskać sok i używać go do sporządzania okładów na krosty, wypryski i liszaje. Zawarte w jeżynach garbniki, barwniki, a także potas i magnez wykazują dużą skuteczność w uszczelnianiu naczyń krwionośnych, a ponadto tonizują pracę serca. Owoce jeżyny wzmacniają odporność organizmu oraz korzystnie wpływają na neurozy klimakteryjne. Spośród antocyjanów najczęściej występującym w owocach jeżyny jest cyjanidyno-3-glukozyd. Towarzyszy mu cyjanidyno-3-rutynozyd oraz pochodne antocyjanów acylowanych. Jeżyny zawierają także wiele fenolokwasów, takich jak kwas p-hydroksybenzoesowy, prokatechowy, gallusowy czy chloro genowy. Ogólna zawartość substancji przeciwutleniających jest zbliżona do wartości oznaczonej w owocach borówki czernicy i wynosi 6 mmol/100 g. Jeżyny dziko rosnące zawierają nieco więcej tych substancji niż jeżyny uprawiane. Aktywność przeciwutleniająca wynika głównie z obecności polifenoli, gdyż podobnie jak w większości owoców jagodowych zawartość karotenoidów i witaminy C jest dużo mniejsza. Spośród wszystkich związków polifenolowych występujących w owocach jeżyny, największy udział mają antocyjany (glukozydy cyjanidyny) i flawonole (kwercetyna) zlokalizowane w miąższu, a także kwas elagowy, procyjanidyny i epikatechiny obecne w nasionach. Kwas elagowy powoduje, że jeżyny mają działanie napotne i wykrztuśne. Owoce te są od lat wykorzystywane w medycynie ludowej i ziołolecznictwie właśnie dzięki zawartości związków biologicznie aktywnych.

W skład owoców maliny wchodzą: prowitamina A, witaminy B2, C, PP, związki  śluzowe, sole mineralne (żelazo, potas, miedź), cukry, pektyny oraz kwasy organiczne m.in. salicylowy i jabłkowy. Właściwości prozdrowotne malin wykorzystywane są przy grypie, anginie i przeziębieniu, ponieważ owoce przejawiają działanie przeciwgorączkowe i napotne. Spożywanie dużych ilości świeżych, zdrowych i dojrzałych malin jest zalecane jako środek regulujący pracę przewodu pokarmowego, jak również środek pomocniczy w przypadku leczenia anemii. Właściwości zdrowotne malin wynikają m.in. z zawartości związków polifenolowych. Kwasy fenolowe i ich pochodne występujące w owocach malin to m.in. glukozyd kwasu p-hydroksybenzoesowego, kwas 5’-gallochinowy i glukozyd kwasu protokatechinowego. W skład malin wchodzą także flawonole, takie jak: 3-glukozyd kamferolu oraz 3-glukozyd kwercetyny. Wśród antocyjanów można wyróżnić cyjanidyno-3-soforozyd, cyjanidyno-3-glukozyd, cyjanidyno-3-rutynozyd oraz pelargonidyno-3-rutynozyd. W owocach maliny wyodrębniono trzy główne grupy związków bioaktywnych. Są to: witamina C, antocyjany i kwas elagowy. W porównaniu do innych owoców zawartość witaminy C nie jest zbyt duża, gdyż wynosi przeciętnie 15-30 mg/100g. Natomiast zawartość polifenoli może być ilościowo zbliżona do zawartości tych związków w czarnej porzeczce, czyli wynosi nawet 25 mg/g suchej masy. Kwas elagowy może stanowić ok. 50% ogólnej ilości polifenoli i to właśnie ten składnik w głównej mierze wpływa na właściwości lecznicze malin, ponieważ oprócz zdolności do przeciwdziałania wolnym rodnikom ma także właściwości antybakteryjne, antywirusowe, uspokajające, przeciwbólowe, a ponadto obniża ciśnienie krwi i hamuje wydzielanie soku żołądkowego. Maliny, podobnie jak jeżyny, zawierają związki z grupy flawonoidów. Oprócz wyżej wymienionych składników maliny zawierają dużą ilość błonnika (7%).

Tagi: magnez potas witaminy polifenole jeżyny maliny